Bị đánh bằng chổi trong căn phòng đầy hơi nước gần 100 độ C, nhiều người Nga cảm thấy họ được sinh ra lần nữa khi ra khỏi phòng tắm. Người Nga coi việc đến banya là chìa khóa để có sức khỏe tốt. Các nhà khoa học đã phát hiện banya mang đến rất nhiều lợi ích, có thể kể đến như tuần hoàn máu dưới da, bài độc, cải thiện các chức năng cơ, khớp. Theo các tài liệu từ thời Trung cổ do Tông đồ Andrew (một trong 12 Tông đồ của chúa Jesus) ghi lại: “Khi đến vùng đất của người Slav (tộc người Ấn-Âu) và sống cùng họ, tôi chú ý đến những nhà tắm bằng gỗ. Họ làm nóng căn phòng trong nhiệt độ cực cao rồi cởi bỏ trang phục. Sau khi xức dầu đẫm cơ thể, họ dùng một búi cây non quất lên thân mình”.

 

 

Trong quá trình lịch sử, banya ăn sâu vào văn hóa Nga ở nhiều cấp độ. Banya từng được Pushkin, Tolstoy, Dostoyevsky và Сhekhov nhắc đến dưới dạng truyện ngắn. Nhà văn Xô Viết Mikhail Zoshchenko, tác giả cuốn Scenes from the Bathhouse đã thể hiện cái nhìn châm biếm về đời sống Nga thời kỳ đó qua lăng kính nhìn từ một căn banya. Vào mỗi đêm giao thừa, người Nga theo truyền thống sẽ xem Irony of Fate - bộ phim hài nói về một chuyến đi sai lầm tới banya.

 

Có 2 loại banya phổ biến trong văn hoá Nga là banya đen và trắng. Cụ thể, loại banya truyền thống của Nga là banya đen. Lý do là các banya ngày trước không có ống khói, khiến khói từ bếp thoát ra ngoài qua những kẽ hở trên mái và tường. Lâu dần ở những nơi này hình thành lớp muội màu đen. Các khu vực dính muội khói đều phải cọ rửa sạch sẽ trước mỗi lần tắm. Trước khi xông hơi, tất cả cửa trong banya đều phải mở hết cỡ để làm mới không khí bên trong. Ngoài ra, người tắm còn phải đợi khói từ bếp đun bay hết để tránh nguy cơ bị ngộ độc khói. “Nhiều khách tắm tin rằng nhà tắm đen là banya thực sự của Nga. Tuy nhiên, các phòng tắm đen hiện chỉ xuất hiện ở những vùng cực Bắc xa xôi gần với châu Âu của Nga và các làng trong vùng Siberia”, Anton Romanchenko, giám đốc trung tâm tắm Okhta ở Moskva nói. Người Nga nói đùa rằng banya đen sau này đã mua được ống khói và trở thành banya trắng. Điểm khác biệt chỉ nằm ở hệ thống tạo nhiệt bên trong. Chiếc lò này có nhiệm vụ làm nóng đá ở trên đỉnh lò và nhiệt độ trong phòng tăng dần lên. Khi những viên đá đã nóng bỏng, chủ nhà sẽ dập tắt ngọn lửa, chặn ống khói để ngăn nhiệt thoát ra ngoài. Trong suốt quá trình, người tắm sẽ dội nước vào trong lò để điều chỉnh độ ẩm, lượng hơi nước trong phòng. Ngày nay bên cạnh dùng gỗ để tạo nhiệt, nhiều banya đã sử dụng năng lượng điện để làm nóng.

 

Chuẩn bị cho buổi tắm hơi:

Phòng xông hơi trong banya khá đặc biệt. Nước dùng để xông trong banya có thể được làm nóng bằng củi hoặc nhiệt điện. Bên trong phòng xông hơi có băng ghế gỗ rộng nằm dọc theo các bức tường, xây kiểu bậc thang. Bạn có thể ngồi hoặc nằm trên băng ghế tuỳ thích. Càng ở băng ghế cao, nhiệt độ càng cao, có thể lên đến hơn 70 độ C. Nếu cảm thấy khó thở, bạn có thể cúi người thật thấp để tránh hơi nóng.

 

 

Từ thời cổ xưa, những người Slav đã tự đánh mình và những người bạn của họ ở banya bằng những cành cây bạch dương, cây sồi, cây phong. Mỗi loại cây dùng làm chổi lại có các công dụng khác nhau với người tắm. Tại những cơ sở tắm banya lớn, khách hàng sẽ lựa chọn loại chổi phù hợp với nhu cầu của bản thân. Đây được coi là một hình thức mát xa đặc biệt giúp lưu thông máu, đổ mồ hôi, tăng cường trao đổi chất và làm sạch toàn bộ cơ thể. Dầu trong lá cây có tác dụng cải thiện tình trạng da, chống lão hoá.

 

 

Tắm hơi trong banya không phải một trải nghiệm vội vàng. Thông thường người tắm sẽ cần khoảng 6h để lưu lại đây, gồm 2 – 3h ở trong phòng tắm và 3h dành cho việc nghỉ ngơi, thư giãn. Để đạt được hiệu quả cao nhất của việc tắm hơi khi du lịch Nga, bạn hãy làm tuần tự các bước “làm nóng – làm mát – nghỉ ngơi”.  Bạn nên tắm bằng nước ấm trước khi vào phòng xông hơi để giúp cơ thể thích nghi từ từ với nhiệt độ. Tiếp theo là chuyển qua phòng xông hơi. Bạn chỉ nên mang trên mình một chiếc khăn để đảm bảo quá trình đổ mồ hôi diễn ra tốt nhất. Nếu nằm xuống băng ghế, bạn nên theo thứ tự từ cao xuống thấp vì tầng trên cùng là nơi nhiệt độ cao nhất. Nếu bạn đi theo nhóm, hãy thay nhau làm việc này. Tại các banya công cộng sẽ có nhân viên quất chổi cho bạn nếu bạn có yêu cầu. Đối với những người đã quen với banya, việc đánh bằng chổi sẽ diễn ra trong lần xông hơi thứ 2. Khi người tắm cảm thấy đến giới hạn chịu nóng, họ rời khỏi phòng xông hơi và nhảy ngay vào hồ nước lạnh, bể ngâm hoặc xối nước lạnh toàn thân. Sau đó họ trở lại phòng thay đồ và nghỉ ngơi một lát.

Ở vùng Siberia, người dân thậm chí còn nhảy xuống tuyết sau khi rời khỏi phòng xông hơi. Giữa những khoảng nghỉ, khách tắm thường uống trà hoặc bia kèm với các món truyền thống của Nga như trứng cá muối, súp củ cải đường, dưa chuột muối. 

 

 

Những lưu ý khi vào banya:

Tìm banya ở đâu, ngoài các banya truyền thống nằm ở khắp làng quê của nước Nga, những banya tốt nhất nằm tại Moskva và St. Petersburg: Khu phức hợp banya mang tính biểu tượng nhất ở Nga là Sanduny. Nằm ở trung tâm của Moskva trên đường Neglinnaya và mở cửa từ năm 1808, Sanduny cũng là nhà tắm tồn tại lâu đời nhất ở thủ đô Nga. Đây được xem là một kiệt tác về nội thất và kiến trúc. Ở đây, bạn sẽ tìm thấy mọi thứ từ cột baroque đến hồ bơi La Mã cổ đại, phòng tắm Thổ Nhĩ Kỳ.

 

Địa chỉ: Số 14, đường Neglinnaya, Moskva.

Nhà tắm Vorontsovkie không phải là di tích lịch sử, nhưng nó vẫn phổ biến trong suy nghĩ của người dân địa phương và du khách đến Moskva. Được xây dựng vào năm 1938, banya này được đánh giá cao về chất lượng phòng xông hơi ướt và hàng loạt dịch vụ có sẵn. Ngoài ra ở đây còn có nhiều phòng banya riêng dành cho nhóm đông từ 4 đến 10 người. Mỗi căn phòng đều được trang trí theo phong cách độc đáo: từ banya Nga đến hamam Thổ Nhĩ Kỳ.

 

Địa chỉ: 5/7, Vorontsovskiy Pereulok, Moskva

Là điểm đến yêu thích của Lenin và Dostoevsky, nhà tắm Yamskie nằm trong số những địa điểm nổi tiếng nhất của St. Petersburg cho việc tắm hơi. Ngoài banya truyền thống của Nga, Yamskie cung cấp các dịch vụ của trung tâm chăm sóc sức khỏe với cryochamber, phòng xông hơi bằng tia hồng ngoại, phòng mát xa và phòng tắm nắng. Những khách thường xuyên được mời uống kvas (thức uống lên men từ lúa mạch) Nga do nhà hàng Shaika-leika phục vụ sau khi rời phòng xông hơi ướt.

 

Địa chỉ: Số 9, đường Dostoevskogo, St. Petersburg

Mytninskie là "á hậu" cho danh hiệu banya lịch sử của St. Petersburg. Ban đầu nhà tắm này được xây dựng dành cho tầng lớp dân nghèo. Mytninskie là một trong những nhà tắm công cộng đầu tiên ở St. Petersburg. Ngày nay, nhà tắm này đã tiến hành cải tạo quy mô lớn với các thiết bị hiện đại, đội ngũ nhân viên đã qua đào tạo chuyên nghiệp, tiệm làm đẹp cùng các phòng xông hơi ướt sang trọng chung và riêng.

 

Địa chỉ: Số 17-19, đường Mytninskaya, St. Petersburg

Một trong những lựa chọn phổ biến hơn để trải nghiệm một banya Nga đích thực là Degtyarnye, nằm ngay gần con phố Nevsky Prospect. Nhà tắm này mở cửa từ nửa thế kỷ trước. Kể từ đó, nơi này đã trở thành một trong những địa điểm nổi bật nhất để giải trí cuối tuần ở St. Petersburg. Sức chứa của nhà tắm lên đến 620 khách cùng một lúc và nhân viên của họ được đánh giá là những người tốt nhất có thể tìm thấy trong vùng. Ngoài các phòng xông hơi ướt kiểu Nga truyền thống, du khách có thể tận hưởng liệu pháp mát xa tiếp thêm sinh lực và một loạt các liệu pháp spa.

 

Địa chỉ: Số 1, đường Degtyarnaya, St. Petersburg

 

Theo PV Kiều Dương - VN Express